zanzibar, 19. yüzyılın sonlarında doğu afrika’nın ticari kalbiydi. baharat adası olarak bilinen bu bölge, aynı zamanda köle ticareti ve fildişi ihracatının merkezlerinden biriydi. ingiltere için stratejik önemi büyüktü, çünkü hint okyanusu’nda ticaret yollarını kontrol ediyordu.

25 ağustos 1896’da ingiliz yanlısı sultan hamad bin thuwaini aniden öldü. yerine, ingiltere’nin istemediği sultan halid bin barghash geçti. bu durum, britanya tarafından “yasadışı bir iktidar devri” olarak değerlendirildi. ingilizler, halid’in 27 ağustos sabahı saat 09.00’a kadar sarayı terk etmesini emretti. halid ise reddetti; sarayı 2.800 asker, birkaç top ve makineli tüfekle savunmaya hazırladı .

saat 09.02’de, ingiliz donanmasının hms st. george, hms philomel ve hms sparrow adlı gemileri limana demirlemişti. ültimatomun süresi doldu ve gemiler zanzibar sarayı’nı topa tutmaya başladı.

ilk atışlar cephaneliğe isabet etti; patlama sarayın tamamını alevler içinde bıraktı. zanzibar topçuları karşılık vermeye çalıştı, ancak toplar kısa sürede sustu. 09.40’ta ateş kesildi — savaş bitti. toplam süre: 38 dakika .

zanzibar tarafında yaklaşık 500 kişi öldü, ingiliz tarafında ise yalnızca bir denizci yaralandı . sultan halid, alman konsolosluğu’na sığınarak kaçtı. ingiltere, hemen ardından kendi desteklediği sultan hamoud bin mohammed’i tahta çıkardı. zanzibar böylece, fiilen bir ingiliz protektorası haline geldi.

38 dakikanın ardındaki sömürge gerçeği

anglo-zanzibar savaşı yalnızca tarihin en kısa savaşı değil, aynı zamanda teknolojik üstünlüğün ve emperyal gücün en çıplak haliyle görüldüğü bir dönüm noktasıydı.
ingiltere, bu çatışmayla doğu afrika’daki etkisini tamamen pekiştirdi. zanzibar halkı ise 1963’e kadar ingiliz yönetimi altında yaşadı; bağımsızlığını kazandıktan hemen sonra 1964’te devrimle cumhuriyete geçti .

savaş, o dönemin en büyük ironilerinden birini barındırıyordu: britanya tarihine “zafer” olarak geçti, ama aslında silahsız bir direnişin bastırılmasıydı. bir sömürge döneminin “modernleşme” adı altındaki yıkıcı gücü, 38 dakikaya sığdırılmıştı.

ekstra: zanzibar sarayı’ndaki savunma toplarının bir kısmı, osmanlı yapımı bronz namlular taşıyordu. savaş sonrasında bu toplar, ingiliz askerleri tarafından ganimet olarak londra’ya götürüldü ve bugün greenwich’teki national maritime museum’da sergileniyor .

kaynaklar: history extra, britannica, historic uk, the collector