2002'den Bugüne Örneklerle: En İyi Yatırım Aracı Nedir?
not: okuyacaklarınızın hiçbiri yatırım tavsiyesi değildir.
en iyi yatırım aracı nedir?
döviz, altın, mevduat faizi, hisse senedi, tahvil, hazine bonosu gibi değişik yanıtlar verenler olacaktır. ben, bu yazıda 2002 kasım, yani akp'nin iktidara geldiği günden bugüne, en çok hangi yatırım aracının kazandığını örneklerle anlatmaya çalışacağım.
2002'de asgari ücret paradan altı sıfır atılmadan önceki haliyle 184 milyonmuş (sıfır atıldıktan sonra, 184 lira); şu anda 2.020 lira
asgari ücret 17 yıllık süreçte 10 kattan fazla artmış.
2002'de asgari ücretle 1226 simit alınırken, bugün 1.154 simit alınabiliyor.
2002'de 350 litre süt alınırken, bugün 370 litre süt alınabiliyor.
2002'de 110 kilo nohut alınabilirken, bugün 100 kilo nohut alınabiliyor.
2002'de 80 kilo tavuk alınabilirken, bugün 95 kilo tavuk alınabiliyor.
yani, asgari ücretle alınabilen belli başlı gıda ürünleri birimleri arasında, 17 yıllık akp iktidarı döneminde uçurum denilebilecek bir fark görünmüyor.
dolayısıyla müsteşar, müdür, hakim& savcı, öğretmen, asker & polis maaşı yerine nüfusun çok daha büyük bölümünü ilgilendiren 'asgari ücret'i baz almanın daha doğru olacağı düşüncesindeyim.
2002 kasım ayında altının gramı 17.000.032. asgari ücretle 10.803 gram altın alınabiliyorken,
2019 ağustos ayında altının gramı 264,71. asgari ücretle 7.63 gram altın alınabiliyor.
2002 kasım ayında 1 abd doları 1.680.000. asgari ücretle 109 dolar alınabiliyor.
2019 ağustos ayında 1 abd doları 5.48. asgari ücretle 368 dolar alınabiliyor.
2002 yılından bu yana yıllık a.b.d doları döviz hesabına koyulan faiz, (stopaj ve kesintilerden sonra) 109 dolara 48 dolar vermiştir.(usd döviz tevdiat ziraat bankası faiz oranları baz alınmıştır)
2002 kasım ayında asgari ücretle dolar alıp, yıllık döviz tevdiat hesabına yatırılan bu meblağ bugün itibariyle 157 dolara, yani 860 liraya tekabül etmektedir. yani, 2002 yılında amerikan doları alıp faizle bankaya koyanların parası reel asgari ücret bazında erimiştir. tabii burada a.b.d dolarının 2002'den, 2013 yılına kadar, yaklaşık 11 yıl boyunca hiç artmamış olması en büyük etkendir. 2014'den sonra abd doları alanlar ise paralarını üçe katlama olanağı elde etmişlerdir.
ingiliz sterlini bu 17 yıllık dönemde a.b.d dolarına karşı % 25 civarında değer kaybederken,
https://www.macrotrends.net/…-rate-historical-chart
euro %15, isviçre frangı ise %35'in üstünde değer kazanmıştır.
2002 kasımında 13.000 seviyesinde olan bist, şu an 98.000 civarındadır
bu dönemde örneğin ereğli, kardemir ,ford, tüpraş, otokar ve aselsan hisseleri yatırımcılarına 50 katın üstünde (% 5.000) kazandırmıştır. lakin neredeyse 20 yıl boyunca iniş, çıkışlarda, krizlerde, çakılmalarda, dalgalanmalarda hisseyi bozdurmadan sabırla beklemek de her babayiğidin harcı değildir.
düzenli temettü veren bist 30 şirketlerinden, seksenli ve doksanlardaki kadar olmasa da hâlâ para kazanma olanağı vardır. ama borsa büyük yatırımcıların ve balinaların küçükleri rahatça yuttuğu, köpekbalığı speklerin sizi parçalamak için pusuda beklediği çok çok tehlikeli sulardır.
ayrıca dünya genelinde borsaya yatırım yapan her 6 küçük yatırımcıdan 5'inin para kaybettiği de kesinlikle! akıldan çıkarılmamalıdır.
gelelim mevduat hesabına
2002'den bu yana bankaların verdiği faiz oranları şöyledir;
2002 %52
2003 %39
2004 %22
2005 %16
2006 %16
2007 %17
2008 %17
2009 %10
2010 %8
2011 %8
2012 %9
2013 %7
2014 %9
2015 %9
2016 %10
2017 %11
2018 %16
2019 %18
2002'de 184 liranızı yıllık banka mevduat hesabına koyduğunuzda, (eğer faiz gelirini yemediyseniz)bugün itibariyle 2.595 liranız oluyor. yani bugünkü asgari ücrete karşı reel % 25 karda oluyorsunuz.
'peki ya gayrımenkul?' diyen arkadaşları duyar gibiyim
bizzat bu sektörün içinden birisi olarak bu konuda benim söyleyeceğim şudur; gayrımenkul yatırımlarınızda çok ama çok dikkatli olun. misal istanbul eyüp sultan, küçükçekmece ve zeytinburnu'nda konutlarda ortalama geri dönüş süreleri 15-20 yıldır, beşiktaş, kadıköy ve bakırköy'de ise 35-40 yıldır ama ben şahsen beşiktaş ve kadıköy'ü eyüpsultan'a tercih ederim.
ya da esenyurt'ta 3.000 liraya kiraya verebileceğim 450.000 lik ev alacağıma, kredi çekip kadıköy'de 3.000 liraya kiraya verebileceğim 900.000'lük ev almayı yeğlerim.
istanbulun merkezi semtlerinde zaman zaman daralmalar olsa da mahalle baskısı olmayan, eğitim seviyesi yüksek, suç oranı düşük, sığınmacı işgaline uğramamış nezih muhitler mütemadiyen değer kaybetmez.
mantıksız, boş dedikodulara kesinlikle kulak asmayın!
ankara'da geçtiğimiz dönemlerde ankara esenboğa havaalanı ve akyurt civarında binlerce kişiye 'buralar değerlenecek' diye kalpleri ısıtan gülümsemesiyle tanınan gözlüklü bir zatı muhteremin yakınları tarafından arsa satıldı. alanların hepsi topu dikti, şimdi yarı fiyatına satamıyorlar.
çoğu konsolosluk & elçiliğin bulunduğu, seksenlerin en güzel semtleri gaziosmanpaşa, yukarı ayrancı ve özellikle küçükesatın 2002'den beri sürekli değer kaybetmesi ise açıkcası anlam veremediğim bir durum.
özellikle karumdan çin konsolosluğuna, oradan aşağı esat pazarına kadar olan bölge 15 yıldır dur durak bilmeden değer kaybediyor.
başkent, güneybatıya yani eskişehir yoluna doğru genişliyor, bütün bakanlıklar, devlet daireleri, köklü eğitim kurumları, büyük avm'ler o tarafa kaydı. kalbürüstü takımı o tarafta oturuyor. dolayısıyla ankarada kaçak & sığınmacı barındırılmayan, şehrin suç oranı en düşük bölgesi keza bu taraftaki bilkent, koru sitesi, ümitköy, konutkent civarı.
dolayısıyla ucuz veya değerlenecek diye altındağ veya sincan yerine bilkent, yaşamkent hattında yer almak uzun dönemde çok daha mantıklı olabilir.
sonuç itibarıyla
2002-2013 arası neredeyse hiç artmayan ve bu 11 yıl boyunca ısrar ve inatla kendisinde kalanları batıran dolar, sonraki 5 yılda coşup 3 kattan fazla değerlenmiş. ama gene de 17 yıl genelinde çok iyi bir performans sergileyememiş. usd'nin değerlenip değerlenmemesini, parasal genişlemeyi de bizzat sam amca kendisi belirliyor.
diğer bir ilginç durum, dolar lira karşısında düştükçe hesaplardaki döviz oranı yükseliyor. yani vatandaşlarımız dolar değer kaybettikçe bunu fırsat olarak görüp daha çok dolar alıyor. şu an bankalardaki dolar oranı %54'le rekor seviyeye ulaşmış durumda.
https://www.dogrulukpayi.com/…dovizin-orani-artiyor
2003-2013 arası çok kazandıran gayrimenkul, son 5 yıldır duraklamış halde. milyonlarca ev satılmayı bekliyor. evi olanların çoğu 2. evini almaktansa fiyatların düşmesini bekliyor.
altın ve banka mevduat faizi reelde enflasyona kendini ezdirmemiş, bilakis bir miktar kazandırmış. garanticiler ve riski sevmeyenler bu sularda yüzüyor.
bist yani borsa hepsinden çok kazandırmış ama çelik gibi sinirler ve hz. eyüp sabrı mâlumunuz herkeste yok. bist 30 harici kağıtlar risk içeriyor. ayrıca cebinize gözünü dikmiş spekülatörler de köpekbalığı dişleriyle fink atıyor.
gayrimenkul yatırımlarınızda zamanlama ve lokasyon çok önemli. 20-30 sene önce istanbulda sarıyer, beykoz, göktürk civarında, ankara'da incek, yaşamkent, bağlıca civarında yok pahasına alabileceğiniz arsaları şimdi tuzukurular bile alamıyor.
sonuç itibariyle para sizin, karar sizin, yatırım tercihi sizin.
esen kalın!