1981'de ASALA'nın Türkiye Paris Başkonsolosluğu'na Düzenlediği Terör Saldırısı
van operasyonu; 24 eylül 1981 tarihinde, saat 11:15'te türkiye'nin paris başkonsolosluğu'na 4 asala militanı tarafından yapılan saldırıya (1915'de van'da öldürülenlerin anısına ithafen) ermeniler tarafından verilen ad.
16 saat süren operasyon sırasında polis memuru cemal özen'i öldürüp başkonsolos vekili kaya inal'ı yaralayan ve çoğunluğu türk 60'a yakın kişiyi rehin alan asala militanları, türkiye'de tutuklu 5 ermeni, 5 türk ve 5 kürt devrimcinin serbest bırakılmasını ve kendileri için de fransa'da iltica talep etmişlerdi. ancak istekleri ne türkiye ne de fransa tarafından kabul edilmedi. (aslında fransa iltica talebini ilk başta kabul etti; ancak sonradan bunu operasyonu durdurmak için yaptığını söyleyip reddetti. dahası, yıllar sonra saldırganlardan biri olan kevork güzelyan talep ettikleri 15 mahkumun türkiye tarafından serbest bırakıldığını iddia etti. kaynak: hürriyet)
saldırıya son verilmesini müteakiben yapılan yargılamada militanların herbirine 7 yıl hapis cezası verildi. ancak türkiye bu cezaları az bularak fransa'yı şiddetle kınadı. saldırıyı gerçekleştiren vasken sakosesliyan, kevork güzelyan ve agop abraham turfanyan 1986'da hapisten çıktı. peki 4. militana ne oldu? aram avedis basmaciyan, çıkmasına bir yıl kala hapishanede intihar etti.
her ne kadar kendisi içinde yer almasa da bu operasyonu planlayan ve saldırıya katılan militanları eğiten kişi, sonradan ermeni milli kahramanı olacak olan monte melkonyan'dır. van operasyonu'nu asala'nın en başarılı operasyonu olarak tanımlayan monte'ye göre bu operasyon ermeni diasporasının tarihinde kazandığı en önemli askeri ve siyasi propaganda olmuş ve ermenilerin vatan bilinci kazanmasında bir milat haline gelmiştir. (kaynak)
kevork güzelyan ise bu sadırının amacının, ermeni sorununu akademik ortamdan siyasi ortama taşımak ve uluslararası toplumun dikkatinin türkiye'ye yöneltilmesini sağlamak olduğunu belirtmiş ve asala'nın bu eylemle fransa ermenilerini güçlü bir şekilde salladığını belirterek şu örneği vermiş: "ermenice bilmeyen fransa ermenileri dillerini öğrenmeye başladılar. 1981'den önce fransa'da düzenlenen 24 nisan soykırım günlerine 150 kadar kişi katılırken, van operasyonunun ardından katılımcı sayısı 10.000'e kadar yükseldi. bunu sağlayan, fransa'daki diğer ermeni örgütlerini faaliyetleri değil, asala'nın milli ve devrimci fedakarlıklarıydı. (kaynak)