14 yaşındaki karolina olsson bir gece uyumaya gitti ve 32 sene boyunca uyanmadı...

modern psikiyatri bakış açısıyla yapılan yeni bir değerlendirmeyle birlikte tıbbi tarihsel açıdan oldukça dikkat çekici bir konu olan karolina olsson'un korku filmlerini aratmayacak ilginç hikayesi şöyle,

1862 yılında doğan karolina, isveç 'in mönsteros yakınlarındaki küçük bir köy olan oknö 'de beş kardeşli bir ailenin tek kızı olarak dünyaya geldi. genç kızın hayatı okuldan eve dönerken ayağının takılıp kafasını kaldırıma sert bir şekilde çarpmasıyla sonsuza kadar değişti.

yaraları iyileşti ve genç kız hayatına devam etti. herkes onun tamamen iyileştiğini düşünüyordu ama 22 şubat 1876 tarihinde, o zamanlar 14 yaşında olan karolina, dişinin ağrıdığından şikayet etmeye başladı. ailesi, kızın üzerinde “büyü” olduğunu düşünerek onu yatağına gönderdi. o sırada kimse, genç kızın 32 yıl boyunca uyanmayacağını bilmiyordu. karolina’nın daldığı uyku tam 32 yıl sürecekti.

genç kızı muayene eden doktorlar, durumun kafa karıştırıcı olduğunu düşünüyordu. tipik bir kaza sonrası koma durumunun aksine, karolina ölü gibi görünmesine rağmen hayattaydı.

garip olan şuydu ki genç kızın saçları ve tırnakları uzamıyor, hiçbir şey yememesine rağmen kilo vermiyordu. altı yıl sonra, karolina elektroşok tedavisi için oskarshamn şehrine nakledildi. ancak bu tedavi işe yaramadı. doktorlar onu tekrar eve gönderdi ve ailesine sadece bir mucizenin kızı kurtarabileceğini söylediler. karolina, uyku halindeyken katı yiyecek yememiş, ancak şekerli sütle beslenmişti. hastane tarafından konulan teşhis, onun demansla ilişkili bir tür felçten muzdarip olduğu şeklindeydi. bu vakada ilginç olan şey, bedensel durumuna rağmen zihninin hala aktif olmasıydı, çünkü çevreye tepki verebiliyordu. ebeveynleri bunu, yıllar sonra karolina'nın kardeşlerinden biri öldüğünde fark etti.

karolina derin bir uyku halinde olmasına rağmen ağlıyordu.

3 nisan 1908 tarihinde, evde çalışan bir kadın karolina’yı yerde sürünürken buldu. genç kız zayıf ve solgun görünüyordu, ışığa karşı hassasiyeti vardı ve konuşmakta biraz zorluk çekiyordu. haber büyük heyecan yarattı. muhabirler, doktorlar ve meraklılar onun deneyimlerini dinlemek için oknö’ye gitti. ancak genç kız uyandığında aradan geçen 32 yıla dair hiçbir şey hatırlamıyordu. ona göre, hala 14 yaşında bir kızdı ve uyuduğu gecenin ertesi sabahı uyanmıştı. oysa karolina artık 46 yaşındaydı. garip olan ise 25- 30 yaşlarında bir genç kadın görünüyordu. stockholm ’da psikiyatrik testlere tabi tutuldu ve uyumadan önce sahip olduğu tüm yetenekleri koruduğu tespit edildi.

bo holmstedt, 1924'te altı yaşındayken "uyuyan kız"la tanışmasını şöyle anlatıyor:

" bir gün ahşap merdivenlerden inip ön tarafa çıktığımda bir yılanın üzerine basmak üzereydim. hemen geri çekildim ve yaşlı bir kişi müdahale ederek engerek yılanını öldürdü. bu kişi, karolina olsson'du. yılanı kürekle alarak evin diğer tarafındaki karınca yuvasına doğru gitti ve ölü yılanı oraya attı."

holmstedt şöyle devam ediyor:

" annem ve babam bana karolina'nın uzun yıllar boyunca uyuduğunu söyledi. o zamanlar muhtemelen bunun ne demek olduğunun anlamamıştım ama önemli bir şey olarak değerlendirildiğini hatırlıyorum. bu durumu tartışmak için çok nedenlerim oldu. katkıda bulunacak detaylar olmadığı için uzun yıllar boyunca konunu pek üstünde durmadım ancak tıp eğitimim sırasında "soverskan pa oknö" ile ilgili bir referansa rastladım. bu dikkate değer vaka hakkında bilgi bulmak için 1989 yılında otobiyografik notlar almaya başladım. profesör nils antoni'nin nöroloji dersi sırasında, avrupa'yı kasıp kavuran bir salgın olan uyku hastalığı hakkında çok şey duyduk. birinci dünya savaşı'ndan sonra avusturyalı ünlü nörolog von economo'nun adını taşıyan ve bir beyin iltihabı olan bu hastalıktan yola çıkarak literatür araştırmaya başladım ve 1930'a kadar "soverskan på oknö"den en ufak bir söz bile bulamadan 1915'ten itibaren referans kitaplarını incelemeye başladım.

sonunda aradığı makale bulundu... bu makale 1910 yılında oknö'yü ziyaret eden stockholm'lü psikiyatrist harald fröderström tarafından yazılmıştır. 1912'de nouvelle ıconographie de la salpetriere'de "la dormeuse d'oknö - 21 ans de stupeur. guerison complete" hakkında daha uzun bir açıklama yayınlanmıştır. (charcot'un günlüğü s. 267).

1910 tarihli bir gazete makalesinde şöyle deniyor:

"ruh ve öz-farkındalık alanlarında uzman olan genç bir bilim adamı, kuşkusuz hiç de öyle olmayan bu tuhaf hastalık vakası hakkında mümkün olduğu kadar ayrıntılı bilgi edinmek için geçen hafta mönsterås'ta birkaç gün geçirdi. bu durum bilim adına benzersizdir."

bu genç bilim adamı olan 36 yaşındaki harald fröderström, o zamanlar stockholm hastanesi 'de (1876-1944) asistan doktordu. hocası profesör gadelius'un desteği ile, 1910'un sonunda stockholms tidningen tarafından karolina olsson'u yerinde inceleme görevini aldı. bu çalışmalar, dergide üç makalenin yayınlanmasına yol açtı. fröderström, 20. yüzyılın başlarında çeşitli psikiyatri kliniklerinde askeri doktor olarak görev yaptı ve 1913'ten itibaren psikiyatrist olarak çalışmaya başladı.

teoriler ve olası açıklamalar (kaynaklar): medium, brightside, read

oldukça kafa karıştırıcı olan bu olay, özellikle tüm hikayenin iddialar üzerinden yükseldiğini düşünürsek ne kadar gerçek olduğu konusu insanı şüpheye düşürüyor.

bu noktada olası açıklamaları ve teorileri de inceleyecek olursak; karolina'nın zaman zaman uyandığı, isa'ya dua ettiği iddia ediliyor. belki de carolina psikolojik durumundan dolayı uyanmayı seçmiyordu; en nihayetinde bütün gün yatakta kalan, sadece birkaç kelime konuşan ve çok az yemek yiyen insanlara dair birçok psikolojik vaka bulunuyor.

yazılanlar arasında bir psikiyatristin carolina'nın zaman zaman gözlerini kapattığını ve kendi iradesiyle yanıt vermediğini, muhtemelen nadir görülen bir psikiyatrik durumdan muzdarip olabileceğini öne sürdüğü bilgiler de var. carolina'nın testlere yanıt vermemesi, vakayla ilgili olabilecek nadir bir duruma da işaret ediyor olabilir.

elektroşok tedavisinden sonra carolina normale dönmüş olabilirdi çünkü bu tedaviden sonra doktorlar ziyaretleri kesti ve aileye umutla beklemesi gerektiğini söylediler. belki de durum gerçekten buydu; carolina nadir görülen bir tıbbi durumla karşı karşıyaydı ancak bir şekilde hayata dönmeyi başarmıştı. geri kalan tüm süreç dikkat çekmekten hoşlanan bir ailenin çabası olabilir mi?

tüm teorilere rağmen carolina uyandıktan sonra hayatına geri döndü ve 40 yıl daha yaşadı

5 nisan 1950'de 88 yaşında hayata gözlerini yumdu. carolina'nın eşsiz hikayesi onun "oknö'nün uyuyan güzeli" olarak anılmasını sağladı.

karolina olsson'un garip uyuşukluğu hayatının büyük bir bölümününde sürmüştür. akrabalarından biri olan marianne nilsson, yeni yazılan bir operanın ana karakteri olacak olan "uyuyan kadın karolina olsson" hakkında şöyle bir yazı kaleme almıştır:

https://web.archive.org/…%20g%c3%b6t%c3%bcrd%c3%bc.

karolina olsson'un eşi benzeri görülmemiş uyku süresinin ardındaki nedenleri çözmek, dönemin tıp profesyonelleri için zorlu bir görev olmuştur. nörolojik durumlar, psikolojik travma ve hormonal dengesizliklerle ilgili birçok teori öne sürülmüş ancak, modern tanı araçlarına ve uyku tıbbındaki ilerlemelere erişim olmadan, altında yatan mekanizmaları anlamak mümkün olmamıştır.

karolina olsson'un hikayesinin ailesi üzerinde yarattığı fiziksel ve duygusal yüklenmeye rağmen, halkın gözündeki sarsılmaz varlığı bilimsel merakı oldukça körüklemiş ve tıp dünyasını, uyku ve uykunun insan sağlığı üzerindeki etkisini anlama konusunda araştırmalara teşvik etmiştir.

o dönemdeki bir teori ile, karolina olsson'un uykusunun, hareketsizlik ve bilinçsizlik dönemleriyle karakterize bir durum olan histerik katalepsi sonucu olduğunu öne sürülmüştür. bu açıklama, geniş çapta tartışılsa da, teori uyku bölümlerinin olağanüstü uzunluğunu hesaba katmadığı için durumunu kapsamlı bir şekilde anlamamızı sağlamaya yetmemiştir.

son olarak karolina'nın tanısı hakkında ne söylenebilir?

14 yaşında erken başlangıç, katatoni tanısına aykırıdır. profesör gadelius ders kitaplarında ortaya çıkma yaşını 25-35 arası belirtmektedir. bu kanı durumun klasik bir dönüşüm olan histerisi vakası (kişinin psikolojik olarak yaşadığı stresini fizyolojik olarak dışa vurması) olma olasılığının, daha modern bir terimle, dissosiyatif sendrom dan ( iki ya da daha fazla birbirinden ayrı kimliğin ya da kişilik durumunun varlığı) daha ağır bastığı anlamına gelir. bununla birlikte, hastalığın gelişimi için önemli olan diğer faktörlerin de unutulmuş veya takdir yetkisi nedeniyle ihmal edilmiş olarak kendilerini duyurmuş olabileceğini vurgulamak için nedenler vardır.

sonuç olarak, tıp geçmişinin daha önce bu tür tepkilerin yaygın olduğu bir kültürel çevredeki diğer görüş ve değerleri yansıttığını vurgulamak gerekir. toplumun gelişimi ve özellikle kadınların daha fazla özgürlük ve eşitlik için çabalaması, hastalığa yakalanma ihtiyacının da buna bağlı olarak azalması anlamına geliyor. bu nedenle analiz, hem tarihsel bakış açısından hem de tıbbın tarihsel bakış açısından belli bir ilgiye sahip olduğunu iddia edebilir.

karolina olsson'un olağanüstü yolculuğu, eşi benzeri görülmemiş bir uyku süresiyle belirlenen hayatı, tıp tarihi ve halkın bilincinde silinmez bir iz bırakmıştır. onun hikayesi, uyku bozukluklarının karmaşıklığı ve uyku tıbbı alanındaki bilgi arayışının bir hatırlatıcısı olarak anlatılmaya devam etmektedir.

olsson'un durumu, uyku bozukluklarının gizemli ve sıklıkla yanlış anlaşılan alanının gizem dolu hatırlatıcısı olarak sırlarını korumaktadır.

çok sayıda gazete makalesi dışında bu olağan dışı durum 1912 yılında isveçli psikiyatrist harald fröderström tarafından anlatılmıştır.

psikiyatristin yazdığı makale, onun incelemesine ve söz konusu kadının 1892 yılında bir ay boyunca hastanede yattığı oskarshamn şehri hastanesindeki tıbbi kayıtların incelenmesine dayanmaktadır. şehir hastanesinde kendisine, dementia paralytica tanısı (bkz: demans) konulmuştur ancak bu teşhisin kesinlikle yanlış olduğu düşünülmektedir.

karolina olsson, 1908'de uyandığında normal bir hayata başlamış ve 1950'de beyin kanaması sonucu ölene kadar sağlıklı bir şekilde yaşamıştır.

fröderström, fransızca yazdığı bir makale dışında, isveç gazetelerinde uyuyan kızla ilgili birçok kapsamlı makale yazmıştır.

yatalak "yeni uyanmış" karolina olsson'un çeşitli bağlamlarda resmedilen fotoğrafı, muhtemelen 14 nisan 1908 salı günü, yani uyandıktan 11 gün sonra çekilmiş.

görünüşe göre olay o kadar tuhaf karşılanmış ki dagens nyheter, stockholm oknö'ye bir fotoğrafçı göndermiş. bu, yerel gazete barometern'in çalışanlarının karolina'yı ziyaret ettiği gün gerçekleşmiş. barometern muhabiri toplantı hakkında şöyle yazıyor:

"muhabirin yukarıda bahsedilen oknö ziyaretini yaptığı gün, buraya uzun bir yoldan gelen ilgili bir gazetecinin düzenlemesiyle karolina'nın yatağında dinlenirken bir fotoğrafı da çekildi. münhasır haklar, muhtemelen yakında en rahatsız edici gazetelerimizin bazılarında yeniden basılacak."

karolina'nın hastalığı süresince eğitimli bir psikiyatrist tarafından muayene edilmediği söylenebilir. o zamanlar bu uzmanların sayısı son derece sınırlıydı ve orada bulunan az sayıda kişi, devletin akıl sağlığı hizmetlerine bağlıydı. soruşturma uyanıştan iki yıl sonra gerçekleşti ve fröderström bu nedenle davayı yeniden yapılandırma görevine atandı.

karolina, birkaç kez gazetecilerle röportaj yapmış ancak hastalığı çevreleyen koşullar ve iyileşmenin gerçekleştiği koşullar hakkında ciddi bir çalışma yapılmamıştır.

yenilenen değerlendirmenin temel materyali kısmen stock-stockholms tidningen'deki makalelerden, özellikle ayrıntılı olarak ve kısmen de nouvelle ıconographie 'deki makaleden oluşuyor. bu yayınlardaki veriler, önemli ölçüde birbirinden farklılık göstermemektedir ama psikiyatrik yönler biraz farklı şekilde vurgulanmaktadır. fröderström, özellikle materyallerin toplanması konusunda büyük bir özenle çalımıştır diyebiliriz.

karolina' nın hikayesiyle ilgili tıbbi kayıtlara ulaşmak, kaynaklar yeterli olmadığı ve bu tür kayıtlar büyük bir özenle tutulsa bile, özellikle psikiyatrik teşhislerin henüz gelişmediği bir döneme ait oldukları için oldukça sınırlıdır.

oskarshamn hastanesi'ndeki on yıllık tıbbi kayıtlar incelendiğinde, teşhisin çarpıcı biçimde sık sık ortaya çıktığı, bazen bu teşhise elektroterapi ve potasyum bromürün uygulandığına dair bir notun da eklendiği görülmüştür.

mesleki deneyimlerine çok güvendiğim bir hocama bu konu hakkında ne düşündüğünü sorduğumda aldığım cevapsa bir hayli ilginçti...

-" bu hastalığa nasıl yakalanabiliriz?"

Dromomani Sonucu Durmaksızın Başka Ülkelere Yürüyen Jean-Albert Dadas'nın Histerik Hikayesi