14 mayıs 2023 genel seçimleri... verileri doğru okumak lazım. muhaliflerdeki umutsuzluk çok anlaşılır. büyük bir beklenti ile girmiştik, ilk turda bitirmeyi düşünüyorduk ama tablo başka şekilde gerçekleşti. belki bu kadar beklentiye girmeseydik şu anki tablonun aslında çok da kötü olmadığını düşünebilirdik çünkü veriler aslında çok karamsar bir durum olmadığını gösteriyor.

birinci ve en önemli veri, akp'nin siyasi bağımsızlığını tamamen kaybetmiş olmasıdır

akp yüzde 35,49 oy aldı ve kendi tarihlerindeki en düşük ikinci oy oranı bu. aynı zamanda tayyip erdoğan'ın da tek başına herhangi bir seçimi alamayacağını görüyoruz. öyle eskisi gibi ceketimizi koysak kazanırız durumunda değiller. 20 senedir ülkeyi bir parti devletine çevirmiş bir parti için bu durumda olmak büyük bir başarısızlık.

ikinci veri türkiye'de milliyetçiliğin iyice güçlendiği gerçeği

mhp yüzde 10, iyi parti yüzde 9,85, zafer partisi yüzde 2,25, bbp yüzde 1 oy aldı. dört partinin toplamı yüzde 23 ediyor. ayrıca chp'nin içindeki seküler milliyetçileri de eklediğimizde toplam yüzde 30'a yakın bir blok bu. bunu iyi okumak lazım. mesela ben bu veriyi aldığımda birleşmiş güçlü bir milliyetçi partinin iktidarı zorlayabilecek bir noktada olduğunu görebiliyorum. özellikle bahçeli'nin ilerlemiş yaşını ve sağlıklı olmayan durumunu düşündüğümüzde mhp'nin yakın zamanda bir lider değişikliğine gitmesi olası olduğundan mhp'de enteresan kırılmalar yaşanması muhtemel. mhp'nin gelecek başkanının kim olacağı türkiye siyasetini tamamen değiştirebilir. üstelik bu kırılma mecliste kanun yapma yetkisini bile muhalefetin eline geçirebilir ve sistem tamamen tıkanabilir. mhp'ye özellikle dikkat etmek lazım.

üçüncü veri hdp'nin getirdiklerini ve götürdüklerini iyi okumak lazım

hdp'nin muhalefet bloğunu desteklemesi büyükşehirlerde muhalefete belediye kazandırıyor fakat genel seçimlerde cumhur ittifakı'nın oyunu konsolide etmesine yol açıyor. geçen belediye seçimlerinde de tablo buna yakındı aslında. evet, istanbul ile ankara'yı kazanmıştık ama ülke genelinde cumhur ittifakı'nın oyu değişmemişti. seneye belediye seçimleri olduğu düşünüldüğünde millet ittifakı'nın önümüzdeki beş senenin stratejisini bölüm bölüm belirlemesi lazım. önümüzdeki belediye seçimlerinden sonra bu yönde de adımlar görebiliriz.

dördüncü veri, cumhur ittifakının meclisteki durumu

detaylandıracak olursak: cumhur ittifakı'nın çoğunluğu almasına rağmen anayasa değişikliği için geçerli sandalye sayısına ulaşamaması. bu bizim için kötünün iyisi bir durum. tersi bir durum ciddi anlamda geleceğimiz için korkutucu bir durum olabilirdi.

beşinci veri yeni kurulmuş bir parti olan yeniden refah partisi'nin aldığı oy ve çıkardığı vekil

yeniden refah partisi ile akp arasında öyle bir gönül bağı falan yok. hatta hem ideolojik olarak hem de parti programları açısından ciddi farklılıkları mevcut. yine de ikisi de aynı seçmen kitlesine oynuyor ve yeniden refah'ın yükselmesi bizim için korkutucu olsa da akp için daha ciddi bir tehdit. çünkü akp'nin kemik kitlesi zamanında eskinin refah partisi'nin milli görüşçü kitlesi. yeniden refah'ın mecliste olması ürkütücü olsa da sesini daha fazla duyurabilme olanağı akp için tehlike çanının çalması demek.

altıncı veri saadet'i dışarıda tutarsak deva ile gelecek'in chp'ye hiçbir fayda getirmediğidir

ortak liste olayı genel itibariyle avantajlı olsa da sahada teşkilatların çalışma motivasyonu konusunda eksi yazabiliyor. örneğin mhp, akp ile ortak liste yapsaydı iki partinin toplamı yüzde 45,7 etmez ve çok daha altında bir oy olurdu fakat kendi ambleminden girince hem teşkilat kültürü ile bağlı olan seçmeni kaçırmıyor hem de daha hırslı çalışarak dışarıdan oy getirebiliyor. deva ve gelecek de eğer kendi başlarına girseydi ve genel başkanlarını vekil adayı olarak gösterseydi belki yüzde 4'lük 5'lik bir noktaya çekebilirlerdi. burada yanlış strateji kurulduğu söylenebilir.

yedinci veri sinan oğan'ın aldığı oydur

ağırlıklı olarak sığınmacı karşıtı söylem ile arkasında doğru düzgün bir teşkilat, para ve medya yokken yüzde 5,20 oy almak ciddi bir olay. eğer seçilirse erdoğan'ın mevcut sığınmacı politikalarını biraz törpülemesine yol açacak bir durum bu. bu açıdan değerli bir durum olduğu söylenebilir.

sekizinci veri tip vekil çıkarmış olsa da ne yazık ki sosyalist sol için pek hayırlı bir tablo gözükmüyor

artık sol partilerin de türkiye sosyolojisini iyi okuması lazım. bazı konularda ki özellikle mustafa kemal atatürk, ermeni meselesi, kürt meselesi gibi konularda sosyolojiye uygun bir söylem geliştirmek zorundalar. yunan sosyalistlerini, fransız sosyalistlerini ve söylemlerini incelemeliler. milliyetçiliğe kaymaları gerek anlamında söylemiyorum bunu ama tüm dünyada sosyalist hareketler dönüşüm içindeyken türkiye'de hâlâ bu kadar gelenekçi olmak muhafazakar işçi yoğun bir ülkede bir artı sağlamıyor.

sonuç olarak önümüzde çok karışık bir beş sene var. bu seçim doğru okunursa büyük değişimler görebiliriz. enseyi karartmamak gerek gerçekten.

Kemal Kılıçdaroğlu 2. Turda Nasıl Kazanabilir?