Amerika'da Teknolojiyi Kullanmayı Reddeden, Geleneklerine Aşırı Bağlı Topluluk: Amişler

köken

plain people olarak da adlandırılan bu halk, anabaptisthristiyanlardır. amishler 1525 yılında isviçre’de ortaya çıkar. daha sonra avrupada yaşadıkları baskı ve zulümden dolayı amerika’ya göçerler.( new york, illinois, indiana, iowa, missouri ohio ve hatta kanada) en çok yaşadıkları yer, pennsylvania. sayılarının 1 milyon olduğu tahmin ediliyor. avrupada amish bulunmamaktadır. genellikle birbirine yakın yaşamayı tercih ediyorlar.
yaşamlarını incil neyi nasıl söylerse ona göre şekillendirmişler.

aileleri ve çiftlikleri birinci öncelikleridir. telefondan elektriğe hiçbir şekilde teknolojiyi hayatlarına sokmazlar.dini törenleri kilise yerine evlerinde yaparlar.

devlet hizmetinde çalışmayı reddettikleri gibi, oy kullanmıyorlar ve askerlik yapmıyorlar.
birkaç başlıkta yaşantılarını incelersek;

kıyafet

en tutucu olanları elbiselerinde düğme yerine budak ve çengel kullanırlar. giyimleri eski avrupa stillerine benziyor. kadınların elbiseleri diz altında ve uzun kolludur. asla saçlarını kesmezler ve topuz yaparlar. kafalarındaki şapkalar evlenene kadar siyah evlendikten sonra beyaz renk olur. kadınlar mücevher kullanmazlar. erkekler koyu renkli takımlar, siyah ayakkabı ve çorap giyer ve asla bıyık bırakmaz, evlendikten sonra sakal bırakırlar.

dil

amishler evlerinde ve kendi aralarında almancanın bir diyalekti olan pennsylvania dutch konuşurlar. bu dil kuzey almanya’da konuşulan platt ‘e çok benzemektedir.
çocuklar okulda ingilizce öğrenirler.

okul

2 ekim 2006’da west nickel mines amish school adlı bir amish okulunda bir katliam yaşanmıştır. charlie roberts adlı bir sütçü, karısının yeni doğum yaptığı kız bebeğinin çok kısa bir süre sonra ölmesi üzerine cinnet geçirip silahıyla bir amish okuluna gitmiş erkekleri ve yetişkinleri dışarı çıkarmış yaşları 6 ile 13 arasında değişen 26 küçük kıza ateş etmiş ve akabinde intihar etmiş. sebep olarak tanrıya kendi kızını ondan aldığı için kendisinden intikam almak olduğunu belirtmiş. çocukalrdan 10 tanesi olay yerinde ve hastanede ölmüşler. daha sonra bu çocukların ve katliamı gerçekleştiren adamın aileleri için yardım amaçlı para toplanmış. çocukların aileleri ve diğer amishler adamı affettiklerini dile getirmişler.
amish okulları tek sınıflıktır ve çocuklar ingilizceyi okulda öğrenirler. okullar 8.sınıfa kadardır ve lise dini inanışlarını ve amish geleneğini köreltebileceği düşüncesiyle yoktur. amerika birleşik devletleri yüksek mahkemesi de onların kendi dinlerini özgürce yaşama hakları bulunduğuna ve bu yüzden de zorunlu eğitime mecbur olmadıklarına karar vermiş.

sağlık

ilaç, hastane, ameliyat gibi modern tıp’ın nimetlerini kullanmakta bi sakınca görmezler. soysal sağlık güvenceleri yoktur. sağlık masraflarını kendileri öderler. amishler kendi aralarında yardımlaşamaya çok önem verdikleri için birbirlerine ödeme konusunda da yardım ederler. 

kadınlar hastanelerde ya da doğum kliniklerinde doğum yaptıkları gibi evde ebe yardımıyla doğumu da tercih edebilirler.

cenaze

cenza ölümden sonra 3 gün sürer. bazı amish topluluklarında kadınlar ve erkekler beyaz kıyafetler giyerler cenazede. 

mezarlara çiçek bırakılmaz ve mezar taşları kendileri gibi oldukça sade ve hepsi birbirinin aynıdır. kadınlar düğünlerindeki gibi beyaz önlük giyerler cenazelerde.ölüye saygı belirtilir ama övülmez. ilahiler okunur, melodisiz.

düğün

cemaat dışı evlilikler ayıplanır ve kınanır. gençler 16 yaşlarında itibaren kendileri için eş aramaya başlar ve 20lerinde de evlenirler. evlenme teklifini yapan erkek, kıza yüzük almaz saat veya porselen hediye eder. temmuz ağustos ayına kadar bu durum herkesten gizlenir ve bu aylarda ailelere açılır.

gelinlik mavi ve sadedir. pazar günleri kilisede ve öldüklerinde de gelinliklerini giyerler
düğün sabahın erken saatinde başlar ve tüm gün devam eder. bu sırada gelin genç erkek ve kızlar arasında çöpçatanlık da yapar. çift ilk gece kızın ailesinin evinde kalır ve ertesi gün evin temizliğine yardım eder. balayı yeni akrabaların ziyareti ile geçirilir.

eğlence

müzik enstrümanı kullanmak yasaktır. enstürman kullanmak “dünyevi” dir.
oyuncak bebeklerin yüzleri yoktur. sebebi amishlerin fotoğraf çektirmemeleri ile aynı olarak incil’den yola çıkarak bunu günah saymalarıdır.

teknoloji

evlerinde elektrik kullanmazlar ama ısınmak ve aydınlatmak için gaz kullanırlar.
otomobil yerine at ve at arabası kullanırlar.

tarım

amishler geniş arazilere sahipler ve tarımla uğraşıyorlar, ekip biçiyorlar tıpkı tarihte olduğu gibi. traktör hiç girmiyor onların arazilerine. ama mekanik aletler kullanıyorlar. otomobil kullanmıyorlar. motorlu araçlar tamamen yasak. çiftçilik amishler için aileler kadar önemlidir. mısırı, tütün, soya fasülyesi,patates, arpa, buğday, hububat başlıca yetiştirdikleri ürünlerdir.