Almanlar Kendilerine Neden “Deutsch” Diyor?

cermen dillerinde "halk" anlamına gelen proto-cermen "theudiskaz" kelimesi aslında yazılı kaynaklarda yok, dilbilimsel yeniden yapım sayesinde varlığını biliyoruz. bu kelime ms 7. yüzyıldan itibaren latince metinlerde "theodiscus" olarak karşımıza çıkıyor. burada anlam, "latince değil, halk dili" demekti. yani "theodisce" konuşmak, halkın diliyle konuşmak demekti.

10. yüzyıldan itibaren bu kelime eski yüksek almanca’da diutisc/diutsch şekline evrildi. fakat bu hala mana olarak "halkın dili" demekti, kimse kendine "diutisc" olarak tanımlanıyordu. zira, insanlar o dönemde daha çok frank, sakson, bavyeralı gibi bölgesel-etnik adlarla kendini tanımlıyordu. "diutisc" sadece ortak bir dil kavramıydı.

orta çağ boyunca "deutsche" kelimesi dil için kullanıldı. siyasal kimlik ise "heiliges römisches reich" yani kutsal roma imparatorluğu üzerinden tanımlanıyordu. zira bu devlet her ne kadar bir imparatorluk olarak da geçse daha çok bir federasyon yapısıydı. yani bir sakson köylüsü kendini "deutsch" olarak görmüyor, ama konuştuğu dile "diutisc" diyordu.

16. yüzyıldan itibaren işin rengi değişti. reformasyon ve matbaanın yayılmasıyla birlikte "teutsch" kavramı yavaş yavaş kültürel bir kimlik anlamı kazandı. mesela luther incili’nin "teutscher sprache" ye çevrildiği özellikle vurgulanıyordu. bu, ilk kez ortak bir alman dili ve kimliği fikrini güçlendirdi.

aydınlanma dönemiyle beraber "deutsche" artık sadece dil değil, kültürel ve etnik bir kimlikti. 19. yüzyılda yükselen milliyetçilik dalgasıyla kelime, bugünkü anlamda doğrudan ulusal kimlik kazandı. 1871’de alman ulus devleti nitekim "deutsches reich" ismiyle kuruldu. bu şekilde, "deutsch" kavramı da tam anlamıyla siyasi bir aidiyet haline gelmiş oldu.