60 Yıl Önce Dünya Yörüngesine Oturan ve Orada Ölen İlk Canlı: Layka
hikayenin kahramanı "laika" isimli 3 yaşında bir sokak köpeği. rusça'da "havlayan" anlamına gelen laika, dünyanın belki en çok tanınan ve hikayesi en üzücü köpeği.
sokak köpeği laika'nın asıl adı kudryavka "küçük kıvırcık" idi. rus husky ya da kurt-terrier kırması bir köpekti küçük laika. dünya çevresinde yörüngeye oturan ve gerçek anlamda uzaya çıkan ilk dünyalı oldu. ancak bu ünvanı hayatıyla ödedi.
4 ekim 1957 de sscb, sputnik-1 uydusunu uzaya fırlatmıştı. dünya çevresinde yörüngeye oturan ilk uydu olarak sputnik uzay çağını başlatan adım olmuştu.
soğuk savaşın en önemli parametresi olan uzay çalışmaları amerika ile rusyanın birbiri üzerine üstünlük sağlama yollarının başında olduğundan sputnik çok önem arzediyordu ve rusyayı amerikanın önüne geçirmişti. ilk uydudan 1 ay sonra bu kez rusya uzaya ilk canlıyı göndermeyi de kafasına koymuştu. sputnik 2'nin, 3 kasım 1957'de -ekim devrimi'nin 40. yıldönümünde- içinde bir köpekle uzaya fırlatılması kararlaştırıldı.
bu amaçla 3 tane sokak köpeği seçildi ve eğitildi : laika, muşka ve albina. bu şerefe ulaşacak olan köpek malesef bunu hayatıyla ödeyecekti. dünyadan o kadar uzağa gönderilen bir mekiği sağ salim geri döndürecek bir yöntem yoktu malesef.
sputnik 2'nin fırlatılacağı kesinleşince bilim insanları vakit kaybetmeden bu üç köpeği uzay uçuşuna hazırlamaya başladı. ufak ameliyatlar ve testler geçiren köpekler, uzaydaki yiyecekleri olacak besleyici bir macunla beslenmeyi öğrendi.
gerek sovyet bilim adamları gerekse dünya kamuoyu sonu ölümle biteceği kesin olan bu yolculuğa üzülüyorlardı elbette. dünyada birçok yerde hayvanseverler eylemler yaptılar. ama karar verilmişti.
laika, diğer 2 rakibi arasında "oturarak çişini yapmayı öğrendiği için" seçilerek bu görevin "kozmonotu" oldu.
laika ile ilgilenen dr. vladimir yazdovsky, ölmeden önceki gün laika'yı evine götürüp son günün çocuklarıyla oynayarak geçirmesini sağlamıştı..
laika 3 kasım 1957'de yaşamsal verileri dünyaya aktaran kablolar takılı bir şekilde mekiğe konularak uzaya gönderildi.
resmi açıklamalara göre uzaya gönderildikten 6-7 gün sonra acı çekmeden ölmüştü laika. ama yıllar sonra 2002 de bu projede çalışan bilim adamı dimitri malaşenkov, kalkıştan 6-7 saat sonra aşırı ısınmadan dolayı öldüğünü açıklayacaktı. mekikte ısı kontrol sistemi doğru düzgün tasarlanmamıştı ve aşırı ısınma küçük köpeğin ölümüne neden olmuştu.
mekik yörüngede 5 ay kadar dolaştıktan sonra nisan ayında yanarak atmosfere girdi ve dünyaya düştü.
laika'nın uzayda geçen bu kısa ömrü yine de insanlık için çok önemli bir adım oldu. sovyet bilim adamları uzayda yer çekimsiz ortamda hayatın mümkün olabileceğini gördüler ve laikanın ölümünden 3.5 yıl sonra 1961 de yuri gagarin uzaya çıkan ilk insan oldu. gagarin dünyaya döndükten sonra "ne olduğumu ben de bilmiyorum. uzaya gönderilen ilk insan mıyım son köpek miyim" demişti..
insanoğlu bir gün belki uzayda farklı gezegenlerde yaşayacak, koloniler kuracak ve dünya kaynakları tükendiğinde torunlarımız uzayda yaşam bulacak. bunda laika isimli sevimli köpeğin payı her zaman hatırlanacak. onun anısına heykeller dikildi, pullar bastırıldı, şarkılar bestelendi ve her zaman da hatırlanmaya devam edecek.
laika'yı anlatan birkaç video
kaynaklar
http://all-that-is-interesting.com/laika-space-dog
https://tr.wikipedia.org/wiki/layka
http://time.com/3546215/laika-1957/
http://www.nationalgeographic.com.tr/…hikâyesi/2523
https://soapboxie.com/…isc/laika-first-dog-in-space
http://motherboard.vice.com/…space-dog-to-come-home
